KAKO JE POČELO U SRBIJI?

 – Savez trezvene mladeži

Po povratku sa studija medicine, iz Beča, Dr Miloš Popović, sa nekoliko kolega, 1901.godine osniva pokret pod nazivom Savez trezvene mladeži koji je 1911.god. brojao 8000 članova širom Srbije. Najistaknutiji član te organizacije bilo je Njegovo Veličanstvo Kralj Petar I Karađorđević.

Iako je trezvenjački pokret među đačkom omladinom bio sve popularniji, Dr Miloš Popović ipak nije bio zadovoljan. Smatrao je da se jedna velika i loša navika kao što je alkoholizam ne može tek tako smanjivati i na kraju nestati. Jedino rešenje je bila neka druga, jača navika koja bi ga potisnula. Smatrao je da trezvenjačkom pokretu nedostaje – sadržaj, konkretne aktivnosti kojima će se mladi baviti. Sadržaj je pronašao u skautizmu (izviđaštvu).

 1910– 1912.god.

   Srpsko “Izviđaštvo za dečake“  / “ČETNIK – Ručna knjiga za srpsku omladinui saveznike – četnike“

   Časopis “Saveznik –Četnik“

1910.god. Dr Miloš Popović dobija na poklon knjigu nemačkog vojnog lekara Dr Liona, koja je stvari bila nemački prevod knjige Roberta Badena Pauela “Izviđaštvo za dečake“.

Nastaje časopis Saveznik – Četnik. U to vreme prodaja časopisa Saveznik – Četnik na teritoriji susedne Austrougarske carevine biva zabranjena, a prevedenu Lionovu knjigu pod naslovom Četnik u Srbiji niko nije hteo da objavi.

Dr Popović najpre, tokom 1910. i 1911.god. objavljuje odlomke iz knjige a zatim 1912.god. štampa i knjigu u celini, zahvaljujući Kralju Petru I Karađorđeviću, koji je dao 500 zlatnih dinara svom ličnom lekaru, Dr-u Popoviću, za prevod i štampanje knjige. Knjigu je objavio pod naslovom “Četnik – Ručna knjiga za srpsku omladinu i saveznike – četnike“. Stari kralj je razumeo koje su potrebe i želje mladih ljudi. Mladi se ne razumeju u kraljevski posao ali žele da se igraju, druže, da se vaspitavaju i obrazuju, da žive život.

 Posle rata, 1925.god. knjiga je ponovo štampana ali pod nazivom “Izvidnik“.

Dr Popović reč “skaut“ prevodi kao “četnik“ i taj prevod obrazlaže ovako:

“Mi u našoj istoriji nismo imali izvidnike koji se kreću po prašumama i nepoznatim prostranstvima, ali smo imali uskoke, hajduke i četnike koji su branili čast i imovinu svog naroda.“

Tako je reč “skautizam“ prvobitno prevedena kao “četništvo“ pa su i članovi novostvorene organizacije nazivani “mali četnici“. Kasnije je, sa stvaranjem Kraljivine Srba, Hrvata i slovenaca (Jugoslavije) umesto reči “četnik“ prihvaćena reč “izvidnik“ tj. “izviđač“ koja je ostala i do danas.

 Niču izviđačke čete

Na Đurđevdan (6. maja) 1911.god., Dr Miloš Đ. Popović, školski lekar Treće muške gimnazije u Beogradu, osniva prvu četu malih četnika “Lasta“. Posle zbora u školskom dvorištu, tridesetak dečaka, sa maramama oko vrata, u koloni odlazi do Karađorđevog parka gde im Miloš popović, uz pomoć Jovana Tanovića, novinara i entuzijaste iz Saveza trezvene mladeži predstavlja prva znanja o izviđaštvu (skautizmu).

Početkom juna, u Nišu, student Panta Aranđelović, prvi izvidnički vodnik u Srbiji, osniva četu “Beli orao“ i 20. juna izvodiprvu izviđačku akciju u Srbiji – prvi od sedam uzastopnih jednodnevnih marševa u sedam dana, u reonu Sićevačke i Jelašničke klisure. To je prva izviđačka akcija u Srbiji.

Tako, čete malih četnika tj. malih izvidnika niču po Srbiji kao pečurke posle kiše:

• Prva izviđačka četa u Srbiji “Lasta“, koju osniva i vodi Dr Miloš Đ. Popović, cvrkuće u Beogradu;
• “Beli orao“ pod vođstvom Pante Aranđelovića – prvog izviđačkog vodnika u Srbiji, klikće u Nišu;
• “Carić“ peva u Valjevu, “Soko“ u Vranju, osnivaju se i čete u Kragujevcu, Kruševcu, Jagodini, Šapcu, Aleksincu,Zaječaru, Užicu i drugim mestima;

1912. – “Savez malih četnika“

Na Đurđevdan 1912.god., u Kragujevcu, održan je kongres Trezvene mladeži na kome je doneta odluka o osnivanju nove organizacije pod nazivom “Savez malih četnika“.

Nakon Kongresa u Ilinoj vodi, osveštana je srmom ukrašena zastava Saveza i predata zastavniku. Tako je Savez postao priznat.

1912- 1918. – Srpski izvidnici u Balkanskim ratovima i Prvom svetskom ratu

Tokom Balkanskih ratova, više od 500 članova Saveza malih četnika je zamenilo građane Srbije koji su sa puškom u ruci otišli da brane otadžbinu. Radili su danonoćno, pomagali u državnim institucijama, poštama, školama, kuhinjama, bolnicama,… kao kuriri, pomoćnici, bolničari, …

Tokom Prvog svetskog rata, 1917.god., Dr Miloš Popović, u mestu Vodena (danas Edesa), u Grčkoj, gde radi kao ratni lekar,  organizuje izvidničke aktivnosti za decu u srpskom izbegličkom kampu, uglavnom ratnu siročad.  Zahvaljujući pomoći amerikanaca koji su poklonili vojničke uniforme, Rekovalescentnom zavodu (zdarvstvena ustanova)  koji je ustupio šatore i francuzima i englezima koji su donirali hranu, 5. jula 1917.god. , u Vodeni (Severna Grčka), obnovljen je rad Saveza pod nazivom “Savez malih četnika i planinki Kraljevine Srbije“.

Oko 100 članova Skautske organizacije iz Srbije, uglavnom učenika iz Beograda, boravi u Engleskoj, na školovanju, gde se bave i skautizmom (izviđaštvom).

I, dalje je išlo ovako …

           Po završetku Prvog svetskog rata, u novoj državi (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca koja posle nekoliko godina menja naziv u Kraljevina Jugoslavija), Savez malih četnika i planinki Kraljevine Srbije menja ime u Savez izvidnika i planinki Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Izvidničke jedinice se zovu “stegovi“ (današnji odredi) a program po kome oni rade se zove “skautski program“. Osnivaju se prvi skautski stegovi: Beogradski, Pančevački, Novosadski, Starobečejski, Niški, Pećki, Valjevski, Vranjski, …

1920.god. – Od više četa u Beogradu je 1. oktobra  formiran Steg izvidnika i planinki broj 1.

– Izvidnici iz Srbije učestvuju na Prvom skautskom Džemboriju u Londonu;

1921.god. – Izviđaštvo se proširilo  širom cele novoosnovane države.

1922.god. – Savez izvidnika i planinki učestvuje na Osnivačkoj skupštini Svetskog skautskog pokreta, u Parizu, kao jedan od osnivača Svetskog izviđačkog pokreta;

1923.god. – 6. maja održana osnivačka skupština Saveza skauta Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Za starešinu Saveza izabran Dr Miloš Popović. Kralj Aleksadar Karađorđević postao je pokrovitelj Saveza. U Savezu radi preko 100 stegova (odreda);

1929.god. – Promenom naziva države u Kraljeivina Jugoslavija i organizacija menja ime, ovoga puta u Savez skauta Kraljevine Jugoslavije koji broji oko 10 000 članova. Skauti imaju svoju redovnu emisiju na Radio Beogradu. Među mladima je vrlo popularan časopis “Skautski glasnik“.

Između dva svetska rata, jedan od starešina Saveza bio je i vojvoda Petar Bojović (komandant I Srpske armije u I Svetskom ratu). Princ Petar II Karađorđević je bio izviđač.

1941.god. – 26. januara osnovan Savez srpskih izvidnika i planinki sa starešinom Milošem Đ. Popovićem. Savez nije radio za vreme okupacije (Drugi svetski rat).

Posle II svetskog rata…

1947.-1949.god. – U izbegličkim logorima širom Evrope ( Nemačka, Austrija, Italija, Velika Britanija) ali i u srpskim kolinijama u Africi i na drugim kontinentima, srpski skauti osnivaju brojne čete i stegove čiji je rad priznat od strane WOSM-a.

1948.god. – Grupa predratnih izviđački vođa sa Nenadom Stankovićem (HRABRO SRCE) na čelu pokreće inicijativuda se obnovi rad izviđačke organizacije;

1951.god. – Formira se Beogradski steg od koga 1952.god. nastaju prvi beogradski posleratni odredi (“Vasa Čarapić“ i dr.).

1953.god. – Ponovo osnovan Savez izviđačkih organizacija Jugoslavije a, u sklopu njega, i Savez izvidnika i planinki Srbije. Na Osnivačkoj skupštini učestvovali predstavnici 11 odreda i 7 odreda u osnivanju. Ovaj Savez nije bio priznat od strane WOSM-a političkih razloga .

1958.god. – Savez menja ime u Savez izviđača Srbije.

Za vreme SFRJ izviđaštvo je masovno i društveno priznato. Tokom osamedesetih godina dvadesetog veka u Jugoslaviji je radilo oko 400 izviđačkih odreda. Društvo prepoznaje značaj izviđaštva i pozitivni uticaj na mlade.

Na poslednjoj smotri Saveza izviđača Jugoslavije, održanoj  u Beogradu 1987. godine učestvovalo je 12000 izviđača.

1995.god. – 1. septembra Savez izviđača Jugoslavije je ponovo primljen u članstvo WOSM-a.

Smotra Saveza izviđača Srbije, Beograd, leto 2018. godine.Starešina našeg Odreda je tada bio Starešina svih izviđača u Srbiji 🙂

Ono što je počelo sa jednom knjigom dobijenom na poklon i tridesetak dečaka u Beogradu, preraslo je u organizaciju koja već preko 100 godina radi u Srbiji i stvara generacije i generacije dobrih ljudi koji stvaraju bolji svet.